दादी प्रकाशमणि जी - जीवन परिचय

25 Deiemle mce=elfe efoJeme Hej efJeMes<e –

³e%e keÀer Deveceesue jlve `oeoer He´keÀeMeceefCe peer'

DeeO³eeeflcekeÀ %eeve mes Yejer oeoer He´keÀeMeceefCe Ssmeer meMekeÌle ceefnuee keÀe veece nw efpemeves mecHetCe& ceefnueeDeeW keÀes MeefkeÌle mJeªHee yeveves keÀe Heeþ Heæ{e³ee~ GvekeÀer efíHeer ngF& MeefkeÌle³eeW keÀes peeie=le efkeÀ³ee~ Fmeer keÀejCe ceefnueeSb Deepe nj #es$e ceW Deie´Ceer YetefcekeÀe efveYeeves kesÀ efueS lelHej nQ~ GvneWves efJeMJe kesÀ 130 osMeeW kesÀ ueeKeeW YeeF&-yenveeW keÀes ªneveer mesJee ceW efve³eesefpele efkeÀ³ee~ oeoer peer ves DeHeveer DevegHece DeeO³eeeflcekeÀ o#elee mes peerJeve cetu³eeW keÀer meceepe ceW mLeeHevee keÀer DeeOeejefMeuee jKeer~ oeoer He´keÀeMeceefCe peer ye®eHeve mes ner kegÀMeeie´ yegef× keÀer Leer~ Jes DeHeves yeeu³ekeÀeue ceW ner Fme efJeMJe efJeÐeeue³e kesÀ mebHeke&À ceW Dee³eeR~ Gme mece³e Fme mebmLee keÀes Deesce ceb[ueer kesÀ veece mes peevee peelee Lee~ GvneWves 14 Je<e& keÀer DeuHee³eg ceW ner DeHevee peerJeve ceeveJe keÀu³eeCe nsleg meceefHe&le keÀj efo³ee, Hej kegÀí ueesie osneble kesÀ yeeo Yeer DeHeveer ke=Àefle Deewj DeJ³ekeÌle efmLeefle kesÀ Üeje Fme Oeje Hej meketÀve HewÀueeles jnles nQ~ oeoer He´keÀeMeceefCe peer efJeosner yevekeÀj Yeer meyekeÀer mce=efle³eeW ceW meoe efoJ³e yeveer jner~ oeoer peer ves DeHeves ³eLee veece leLee iegCe kesÀ Devegmeej SkeÀ Ssmeer efoJ³e DeeYee kesÀ ªHe ceW keÀe³e& efkeÀ³ee nw efpevekesÀ He´keÀeMe mes efvejeMee keÀe Ieesj lece mJe³ecesJe DeeMee kesÀ He´keÀeMe ceW HeefjCele nes peelee nw~ ceeveJe DeelceeSb HeefJe$e DevegYetefle Je meodiegCeeW mes mecHevve peerJeve peerves kesÀ efueS DevegHe´sefjle nesleer nQ~ Ssmeer ceneve efJeYetefle keÀe pevce meved 1922 ceW DeefJeYeeefpele Yeejle kesÀ efmebOe He´eble kesÀ nwojeyeeo Menj ceW ngDee Lee~ meved 1936 ceW 14 Je<e& keÀer keÀesceue Dee³eg ceW ner He´peeefHelee ye´ïee kesÀ meekeÀej leve ceW DeJeleefjle ngS Hejceelcee efMeJe keÀes Hen®eeve efue³ee Deewj GvneWves DeHevee peerJeve He´Yeg-DeefHe&le keÀj efo³ee~ veejer DeHeves efoJ³e MeefkeÌle ªHe ceW meekeÀej nes Gþer~ DeHeveer vewmeefie&keÀ He´efleYee, efoJ³e ¢ef<ì Deewj ceve-ceefmle<keÀ kesÀ efJeMes<e iegCeeW keÀer menpe Je=efÊe kesÀ keÀejCe oeoer peer ves efJeMJe kesÀ keÀesves-keÀesves ceW F&MJejer³e mebosMe keÀes HewÀueeves ceW meJe& He´cegKe YetefcekeÀe efveYeeF&~ meved 1969 ceW DeO³eelce keÀer ceMeeue He´peeefHelee ye´ïee ves oeoer peer keÀes meeQHe efo³ee Je mJe³eb mecHetCe&lee keÀer Deesj Fme HeeefLe&Je Mejerj keÀes íesæ[ Deie´mej nes ieS~ oeoer peer ves mebmLee kesÀ meJee¥ieberCe efJekeÀeme keÀe ceeie& Keesue efo³ee~ oeoer peer kesÀ meg³eesi³e vesle=lJe ceW F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e keÀe HeuueJeve Debleje&<ì^er³e mlej Hej DeeYee efyeKesjves ueiee~ meceepe keÀe yegef×peerJeer keÀnueeves Jeeuee Jeie& DeeO³eeeflcekeÀ lejbieeW mes Jew®eeefjkeÀ ke´Àebefle kesÀ mJeªHe keÀe oMe&ve keÀjves ueiee~ Flevee ner veneR, oeoer peer ves 5000 mes Yeer DeefOekeÀ meceefHe&le efMeef#ekeÀeDeeW keÀes lew³eej keÀjves ceW meHeÀuelee He´eHle keÀer~ oeoer peer kesÀ He´ieefle-HeLe Hej efvejblej veS Dee³eece mLeeefHele keÀjves kesÀ meHeÀue DevegyebOe SJeb cesOeeJeer He´Meemeve kesÀ HeÀuemJeªHe He´peeefHelee ye´ïeekegÀceejer F&MJejer³e efJeMJe efJeÐeeue³e keÀes meb³egkeÌle je<ì^ mebIe ves iewj mejkeÀejer mebmLee kesÀ leewj Hej DeeefLe&keÀ SJeb meeceeefpekeÀ Heefj<eo keÀe HejeceMe&keÀ meom³e yevee³ee SJeb ³etefvemesHeÀ kesÀ keÀe³eeX ceW Yeer DeHeveer menYeeefielee efveYeeF&~ mebmLee ves efJeMJe Meebefle nsleg keÀF& j®eveelcekeÀ SJeb meeLe&keÀ keÀe³e&ke´Àce Debleje&<ì^er³e mlej Hej Dee³eesefpele efkeÀS~ GvekeÀer GHeeos³elee keÀes osKekeÀj meb³egkeÌle je<ì^ mebIe ves meved 1987 ceW Meebefle HeokeÀ He´oeve efkeÀ³ee leLee 5 je<ì^er³e mlej kesÀ Meebefleotle HegjmkeÀej He´oeve efkeÀS~ oeoer peer ves meb³egkeÌle je<ì^ kesÀ DeveskeÀ keÀe³e&ke´ÀceeW keÀes He´mleeefJele ªHe ceW ®eefjleeLe& efkeÀ³ee, pewmes

1. Debleje&<ì^er³e Meebefle Je<e& ceW efceefue³eve efceefveìdme Dee@HeÀ Heerme DeHeerue~

2. Debleje&<ì^er³e ³egJee Je<e& ceW ³egJee GlmeJeeW SJeb ³egJee Heo-³ee$eeDeeW keÀe Dee³eespeve~

3. Debleje&<ì^er³e ceefnuee Je<e& ceW ceefnuee peeiejCe DeefYe³eeve Deewj meccesueve~

4. Debleje&<ì^er³e mee#ejlee Je<e& ceW DeveskeÀ mee#ejlee DeefYe³eeveeW keÀe Dee³eespeve~

Fve keÀe³e&ke´ÀceeW mes efJeMJe kesÀ Oejeleue Hej ®eelegefo&keÀ He´YeeJe Heæ[e Deewj peveceeveme ceW SkeÀ veF& ®eslevee peeie=le ngF&~ DeO³eelce kesÀ He´keÀeMe keÀes peve-peve lekeÀ Hengb®eeves nsleg oeoer peer Üeje DeekeÀeMeJeeCeer Hej mewkeÀæ[eW Jeelee&Sb leLee otjoMe&ve Hej mee#eelkeÀej efoS ieS~ oeoer peer ves efJeefYevve peeefle, Jeie&, jbie-Yeso keÀes otj keÀjves kesÀ efueS efJeMJe JeeCeer ietbpeer Deewj ceeveJelee ceW efJeMJe-yebOeglJe keÀe Go³e ngDee~ Yeejle kesÀ efJeefYevve jep³eeW kesÀ jep³eHeeueeW ves oeoer peer keÀe jepekeÀer³e mecceeve jepeYeJeveeW ceW efkeÀ³ee~ jepemLeeve kesÀ jep³eHeeue ceneceefnce [e@. Sce.®evvee js·er, ceneje<ì^ kesÀ jep³eHeeue ceneceefnce meer. megye´ceC³ece ves efHe´³eoefMe&veer DekeÀeoceer kesÀ Üeje Dee³eesefpele meceejesn ceW iueesyeue Heerme nsleg ì^e@HeÀer He´oeve keÀj GvnW mecceeefvele efkeÀ³ee~ Gæ[ermee, keÀvee&ìkeÀ, iegpejele, GÊej He´osMe, Hebpeeye, nefj³eeCee, ®eb[erieæ{ ves jepekeÀer³e DeefleefLe kesÀ ªHe ceW oeoer peer keÀe mecceeve efkeÀ³ee~ efJeefYevve osMe-efJeosMe kesÀ veiej He´cegKeeW ves oeoer peer kesÀ mecceeve ceW efmeìer ces[ue He´oeve keÀj ieewjJe keÀe DevegYeJe efkeÀ³ee~ efMekeÀeiees ceW efJeMJe Oece& mebmeo Meleeyoer keÀe³e&ke´Àce ceW oeoer peer keÀes ceveesveerle DeO³e#e kesÀ ªHe ceW Deecebef$ele efkeÀ³ee ie³ee~ oeoer peer Üeje DeeO³eeeflcekeÀ Je veweflekeÀ cetu³eeW keÀer efMe#ee kesÀ efJekeÀeme keÀes meeceves jKeles ngS ceesnveueeue megKeeef[æ³ee efJeMJeefJeÐeeue³e, Go³eHegj ves [e@keÌìjsì keÀer ceeveod GHeeefOe oskeÀj mecceeefvele efkeÀ³ee~ meeceeefpekeÀ mesJeeDeeW kesÀ Glke=À<ì keÀe³eeX kesÀ efueS ceneje<ì^ kesÀ cegK³eceb$eer Mejo HeJeej ves pJeeFvìdme Debleje&<ì^er³e HegjmkeÀej 1994 YeWì efkeÀ³ee~ oeoer peer ves cee$e ³ee$eeSb ner veneR efkeÀ yeefukeÀ ceeveJelee keÀes DebOekeÀej mes He´keÀeMe keÀer Deesj ues peeves kesÀ efueS DeveskeÀ ceeie& Yeer Keesues~ jepe³eesie efMe#ee SJeb MeesOe mebmLeeve keÀer mLeeHevee keÀer, peneb meceepe kesÀ efJeefYevve JeieeX keÀer mesJeeDeeW keÀes O³eeve ceW jKeles ngS 18 He´Yeeie efveefce&le efkeÀS ieS Deewj Gve He´YeeieeW ceW efMe#eeefJeod He´Yeeie, ³egJee He´Yeeie, mJeemL³e He´Yeeie, J³eeJemeeef³ekeÀ He´Yeeie, meceepe mesJee He´Yeeie, meebmke=ÀeflekeÀ He´Yeeie, v³eeef³ekeÀ He´Yeeie, He´MeemeefvekeÀ He´Yeeie Deeefo He´cegKe nQ efpevekesÀ Debleie&le DeO³eelce keÀe mecevJe³e Je MeesOe ngDee pees efkeÀ He´eCeer cee$e keÀes DeO³eelce keÀe yeesOe osves ceW me#ece nw~ efJeefYevve #es$eeW ceW Debleje&<ì^er³e ceneslmeJe Je meccesueveeW keÀe Dee³eespeve oeoer peer kesÀ vesle=lJe ceW ye´ïeekegÀceejerp]e kesÀ Debleje&<ì^e³re cegK³eeue³e Deeyet HeJe&le ceW efkeÀ³ee ie³ee~ FmekesÀ meeLe ner meeLe osMe-efJeosMe kesÀ He´cegKe veiejeW ceW Yeer Fve meccesueveeW keÀe Dee³eespeve efkeÀ³ee ie³ee~ Flevee ner veneR, mee#ej SJeb efvej#ej oesveeW kesÀ efueS menpe ie´e¿e ef®e$ekeÀuee, cetefle& keÀuee Üeje DeeO³eeeflcekeÀ yeesOe kesÀ keÀjeves kesÀ efueS ef®e$eeW Üeje efJeMeeue ®eefj$e efvecee&Ce nsleg cesueeW keÀe Dee³eespeve leLee mebie´neue³eeW keÀe efvecee&Ce oeoer peer kesÀ kegÀMeue vesle=lJe ceW mecHevve ngDee~ ®eefj$eJeeve, peeieªkeÀ Je veweflekeÀ yeue mes mecHevve ³egJee meceepe keÀes efceueW - Fme nsleg íe$eeJeemeeW keÀer j®evee keÀer ieF& leLee Debleje&<ì^er³e mlej Hej meodYeeJe mebJe×&ve nsleg JewefMJekeÀ meove keÀer mLeeHevee keÀer ieF& leLee DeekeÌmeHeÀes[& ceW, DeefKeue efJeMJe efJeÞeeefvle keWÀê, v³et³eeke&À, efMekeÀeiees, efme[veer Fl³eeefo ceW Keesues ieS~ Ssmeer efJeMeeue Ëo³e J³eefkeÌlelJe keÀer Oeveer Leer oeoer He´keÀeMeceefCe peer~ efpevekesÀ oMe&ve cee$e mes ner ogëKe, DeMeebefle SJeb ef®ebleeSb keÀesmeeW otj nes peeleer Leer~ DeeHe meyekesÀ efoueeW ceW Decej nQ~ Ssmeer ceneve efJeYetefle oeoer peer ves 25 Deiemle, 2007 keÀes DeHeves YeewweflekeÀ osn keÀe l³eeie keÀj veF& ogefve³ee kesÀ efvecee&Ce nsleg DeJ³ekeÌle ³ee$ee keÀes He´mLeeve efkeÀ³ee~ Þe×ecetefle& oeoer peer HeeJevelee keÀer He´eflecetefle& nQ~ GvnW meJe& F&MJejer³e HeefjJeej SJeb osMe-efJeosMe keÀer Deesj mes Meled-Meled veceve~

F&MJejer³e mesJee ceW .....................................